Respublikamiz mustaqillikka erishgach,
barcha sohalarda ulkan o’zgarishlar yuz berayapti. Yurtimizning qadimiy qadriyatlari qayta tiklanmoqda, diniy-ma’rifiy
va jadid adabiyoti vakillarining asarlari yangidan nashr qilindi. Bu asarlar chuqur o’rganish uchun adabiyot o’qitish dasturlariga
kiritildi. Respublikamizning jahondagi boshqa mamlakatlar bilan siyosiy, iqtisodiy va madaniy
aloqalari mustahkamlanib, kengayib
bormoqda. Qisqasi, yurtimiz har tomonlama jahonga
chiqish uchun intilmoqda. Bu ayniqsa, oliy ta’lim sohasida
ham ko’zga yaqqol tashlanmoqda.
Oliy o’quv yurtining o’quv rejalariga hozirgi davr talablaridan kelib chiqadigan fanlar kiritilmoqda. Ana shunday fanlardan biri «Turkiy xalqlar adabiyoti» fani bo’lib, u 2000-2001 o’quv yilidan boshlab adabiyot o’qitish dasturlariga
kiritilgan. Bu fanni o’qitishdan asosiy maqsad turkiy xalqlar o’rtasidagi madaniy aloqalarni rivojlantirish,
ularning o’zaro totuvligini yanada mustahkamlashdan iboratdir. Asli kelib chiqishi bir bo’lgan bu xalqlar adabiyotini qiyosiy-tipologik tahlil
qilish hozirgi
adabiyotshunosligimizning eng dolzarb masalalaridan biridir. Adabiyot xalqlar o’rtasidagi do’stlik elchisi ekanligini hisobga
olib, biz ushbu ishimizda turkiy xalqlar adabiyoti
tarixidagi mushtarak va farqli tomonlarni aniqlashga harakat qildik.
Ma’lumki, turkiy xalqlar adabiyotining
bir qismi sobiq sho’ro davrida ham o’rganildi. Lekin unda asosan sho’ro
hukumati tarkibiga kirgan turkiy xalqlar adabiyoti sinfiy
nuqtai nazaridan o’qitilar edi. Bugungi kunda esa bizga bu adabiyotni qanday bo’lsa, shundayligicha to’g’ri, haqqoniy o’rganishga imkon yaratildi. Shundan kelib chiqib, biz mazkur ishimizda o’zbek adabiyotshunosligida
avval kam o’rganilgan yoki umuman o’rganilmagan turkiy xalqlar adabiyoti haqida ko’proq ma’lumot berishga harakat qildik. Tekshirishlar natijasida biz turkiy xalqlar adabiyotining og’zaki ijodi va qadimgi davri bir-biri bilan ko’p tomonlama juda yaqin ekanligining
guvohi bo’ldik.
Turkiy xalqlar adabiyotini o’qitishning yana bir vazifasi talabalarda umuminsoniy qadriyatlarni shakllantirish, ularni shu ruhda
tarbiyalash ham hisoblanadi. Ana shu maqsadda ushbu risolada mashhur adiblar ijodi va ularning
asarlaridan ayrim namunalar ham keltirildi.
«Biz xalqni nomi bilan emas, balki
madaniyati, ma’naviyati orqali bilamiz»[1], - degan edi
prezidentimiz I.Karimov. Turkiy xalqlar adabiyotini o’rganish
ularning ma’naviyati, madaniyatini o’rganish demakdir. Bu esa istiqlol mafkurasining shakllanishiga katta hissa bo’lib qo’shiladi.
Turkiy xalqlar adabiyotidan darslik, qo’llanmalar yaratishga ilk urinishlardan biri bo’lgan
bu ishda kamchiliklar bo’lishi tabiiy. Bu haqda xolis fikr bildiruvchilarga o’z minnatdorchiligimizni izhor qilamiz.
[1] I. Karimov. Tarixiy xotirasiz keajak yuq. - Toshkent: "Sharq" nashriyoti - matbaa konserni bosh tahririyati, 1998 18-bet.